Avukatlık, hukuki hizmet sunan meslek mensuplarının, iş sahiplerine yönelik hukuki yardımlarda bulunduğu bir alandır. Avukatlık sözleşmesi ise bu hukuki hizmetlerin sağlanması amacıyla yapılan ve taraflara belirli hak ve yükümlülükler yükleyen bir sözleşme türüdür.
1136 Sayılı Avukatlık Kanunu Madde 2'de avukatlık mesleğinin amacı şu şekilde belirtilmiştir:
"Avukatlığın amacı; hukuki münasebetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını sağlamaktır."
Bu hüküm doğrultusunda avukatlık sözleşmesi, avukatın hukuki bilgi ve tecrübelerini iş sahibinin yararına kullanmasını ve bu hizmet karşılığında bir ücret almasını içeren bir hukuki ilişkiyi tanımlar. Avukatlık sözleşmesine ilişkin yasal düzenlemeler 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu'nun 163 ila 175. maddeleri arasında yer almaktadır.
Doktrinde Avukatlık Sözleşmesi
Doktrinde avukatlık sözleşmesi, farklı görüşler çerçevesinde tanımlanmaktadır:
İş görme borcu doğuran sözleşme: Avukat, iş sahibine belirli bir hukuki yardım sağlamayı taahhüt eder ve karşılığında ücret alma hakkına sahip olur.
Tam iki tarafa borç yükleyen sözleşme: Avukatın hukuki danışmanlık sağlaması ve iş sahibinin buna karşılık olarak avukata ücret ödemesi gerekmektedir.
İvazlı (karşılıklı edime dayalı) sözleşme: Avukat, mesleki bilgisini ve tecrübelerini iş sahibinin menfaatlerini koruyarak kullanırken, iş sahibi de bu hizmetin karşılığında bir ödeme yapmakla yükümlüdür.
Özetle, avukatlık sözleşmesinin tarafları baro levhasına kayıtlı avukatlar ile hukuki yardıma ihtiyaç duyan iş sahipleridir. Ayrıca iş sahibi, avukatlık sözleşmesini temsilcisi aracılığıyla da yapabilmektedir.
Avukatlık Sözleşmesinin Unsurları ve Hukuki Niteliği
Avukatlık sözleşmesi, tarafların karşılıklı irade beyanlarıyla kurulmaktadır. Yazılı bir şekil şartı bulunmamakla birlikte, ispat açısından yazılı olarak yapılması önerilmektedir.
İki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Avukat hukuki yardım sağlarken, iş sahibi de ücret ödeme borcu altına girer.Avukatın asli edimi, hukuki yardım sağlamaktır (AvK m. 163). Avukatlık ücreti, avukatın sunduğu hukuki yardımın karşılığıdır. (AvK m. 164).
İş görme borcu doğuran bir sözleşmedir. Avukat, belirli bir hukuki yardım sunmayı üstlenir ancak kesin bir sonuç garantisi vermez.
Avukatın Hapis Hakkı
Avukat, Avukatlık Kanunu 174/3 uyarınca, hak ettiği ücret ödenmediği takdirde iş sahibine karşı borcunu ifa etmekten kaçınabilir. Bunun yanında Avukatlık Kanunu 166. madde kapsamında, ücret alacağı ödenmediği sürece, müvekkile ait belgeleri alıkoyma hakkına sahiptir.
Sonuç
Avukatlık sözleşmesi, avukatlık, vekalet, hukuk, vekaletname gibi kavramlarla doğrudan ilişkili olan, avukat ile iş sahibi arasında kurulan hukuki bir ilişkidir. Bu sözleşme, tarafların karşılıklı hak ve yükümlülüklerini belirlerken, Avukatlık Kanunu ve diğer ilgili mevzuatlar çerçevesinde sınırlandırmalara tabidir. Bu nedenle, sözleşme hazırlanırken hem yasal düzenlemeler hem de doktrindeki yorumlar dikkate alınmalıdır.
Av. İzel Nehir Peker
Kaynakça
Aksu, Raziye, Avukatlık Sözleşmesinin Unsurları ve Hukuki Niteliği, TAAD, Yıl:7, Sayı:27 (Temmuz 2016)
Taşatan, Caner, Avukatın Hapis Hakkı, Hukuk Fakültesi Dergisi Yıl 7 Sayı 1 - Haziran 2021 (187 - 210)
1136 Sayılı Avukatlık Kanunu